Klinik Psikolog Zahir AKTAŞ
Arı kovanlarındaki kraliçe arının mevcut iktidarını devam ettirme çabası çoğu kimse tarafından bilinmektedir. Çalışma hayatında önemli pozisyonları elde etmiş bazı yönetici kadınların, kraliçe arının niteliklerine yakın motivasyona sahip oldukları gözlemlenmiştir.
Kraliçe arı kavramı eril enerji ağırlıklı bir iş atmosferinde kimi pozisyonlara ve başarılara sahip olmuş kadın profesyonellerin bilinçli bir şekilde diğer kadınlara mesafeli olmaları ve onlarla aralarına belli bir uzaklık inşa ederek bazı tutumlar edinmesini ve bu durumun kendi astı olan kadınlar için çalışma hayatını güçleştirmesini ifade etmektedir. Bu çerçeve de kraliçe arı sendromu altındaki yönetici kadınlar, kendilerini çevrelerindeki diğer kadınlara karşı tehdit altında hissederler. Buna bağlı olarak diğer kadınların gelişimlerini sabote etmek, pozisyonlarını değersizleştirmek ve güçlerini kırmak gibi tutumlar sergilemektedirler. Kraliçe arı sendromu altındaki kadınlar, kendilerine rakip gördükleri veya astları konumundaki kadınlar için yaşamı içinden çıkılamayacak düzeye getirirler ve iş yaşamındaki diğer çalışan kadınlara karşı destekleyici değildirler.
Kraliçe sendromu geliştirmiş olan yönetici kadın, başarı odaklıdır ve çoğunlukla endişelidir. Yetersiz görülen ve aşağılanan diğer kadınlar gibi olmadığını kanıtlama çabası içindedir. Diğer kadınlara nazaran daha fazla efor harcamakta, daha erkeksi tutumlara sahip olmakla birlikte çevresindekilere bilhassa erkek ağırlıklı gruba ben oldukça yeterliyim, sizden biriyim, sizden gördüğünüz gibi hiçbir farkım yok, diğer kadınlar gibi değilim mesajını verme gayreti içindedir. Kraliçe arı sendromundaki kadınların kendilerini diğer kadınlardan izole etmelerinin temel sebebi kadınları beğenmeme veya küçük görmelerinden ziyade çalışma yaşamında cinsiyetlerine bağlı olarak yaşadıkları olumsuz yaşam deneyimleri sonucunda kendi cinsiyet gruplarından farklılaşma yoluna giderek başarı odaklı bir stratejiyi benimsemektedirler. Literatür incelendiğinde ağırlıklı olarak kraliçe arı sendromuyla ilgili Derks ve arkadaşlarının yaklaşımı benimsenmiş olup bu yaklaşıma göre kraliçe arılar; (1) Kadınlara ait özelliklerden çok erkeklere ait özellikler sergilerler, (2) Hem fiziksel hem psikolojik olarak diğer kadınlarla aralarına mesafe koyarlar, (3) Hâlihazırdaki cinsiyet hiyerarşisini kabullenir ve desteklerler.
KAYNAKÇA
BAYKAL, E. (Aralık 2018), Sosyal Kimlik Teorisi Perspektifiyle Kraliçe Arı Sendromu’ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 8 Sayı 16. ss. 159-175.
ER, O. ve ADIGÜZEL, O. (2015), ‘Cam Tavan Gölgesindeki Kraliçe Arılar: Kadınların Kariyer İlerlemelerinde Karşılaştıkları Engeller ve Etkili Liderlik’. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 1, Sayı 2. ss.163-175.
İMAMOĞLU AKMAN, G. ve AKMAN, Y. (2016). ‘Kraliçe Arı Sendromu Bağlamında Kadın Öğretmenlerin Kadın Yöneticilere İlişkin Görüşleri’. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 5, Sayı: 3, ss. 748-763.